Êàê ÷àñòî âî âðåìÿ ìûòüÿ ðóê ìû çàäà¸ì ñåáå âîïðîñ: “Îòêóäà âçÿëîñü ìûëî?”
È ïðàâäà, ÷òî òàêîå ìûëî? Ãäå îíî âïåðâûå ïîÿâèëîñü? Êàê åãî äåëàëè íàøè ïðåäêè?
Èòàê, ìûëî - ðàñòâîðÿþùàÿñÿ â âîäå ìîþùàÿ ìàññà, ïîëó÷àåìàÿ ñîåäèíåíèåì æèðîâ è ùåëî÷åé, èñïîëüçóåìàÿ êàê êîñìåòè÷åñêîå ñðåäñòâî äëÿ î÷èùåíèÿ è óõîäà çà êîæåé, ëèáî êàê ìîþùåå ñðåäñòâî áûòîâîé õèìèè. Òàêîå îïðåäåëåíèå äà¸ò íàì Âèêèïåäèÿ.
Ñëîâî “ìûëî” ïðîèçîøëî îò ëàòèíñêîãî “sapo”, ó àíãëè÷àí ïðåîáðàçîâàëîñü â soap, ó èòàëüÿíöåâ - sapone, ó ôðàíöóçîâ - savon.
Âåðñèé ïîÿâëåíèÿ ìûëà íåñêîëüêî.
Ñîãëàñíî îäíîé èç íèõ, ïåðâûå óïîìèíàíèÿ î “ìûëüíîì ðàñòâîðå” íàøëè ñâî¸ ïîäòâåðæäåíèå íà ãëèíÿíûõ òàáëè÷êàõ, äàòèðóåìûõ 2500 - 2200 ãã. äî í. ý., íàéäåííûõ àðõåîëîãàìè ïðè ðàñêîïêàõ â Ìåñîïîòàìèè. Îíè ñîäåðæàò ñïîñîá ïðèãîòîâëåíèÿ ìûëüíîãî ðàñòâîðà ïóò¸ì ñìåøåíèÿ äðåâåñíîé çîëû ñ âîäîé, êèïÿ÷åíèÿ ýòîé ñìåñè è ðàñòâîðåíèè â íåé æèðà. Îäíàêî åãèïåòñêèå àðõåîëîãè óòâåðæäàþò, ÷òî ïðîèçâîäñòâî ìûëà áûëî íàëàæåíî îêîëî 6000 ëåò íàçàä. Ïðè ðàñêîïêàõ â äåëüòå Íèëà áûëè íàéäåíû ïàïèðóñû, â êîòîðûõ ñîäåðæàòñÿ ðåöåïòû äëÿ ïîëó÷åíèÿ ìûëà ïóò¸ì íàãðåâàíèÿ æèâîòíûõ èëè ðàñòèòåëüíûõ æèðîâ âìåñòå ñî ùåëî÷íûìè ñîëÿìè.
Ïî äðóãîé âåðñèè, èçîáðåòåíèå ìûëà ïðèïèñûâàþò äðåâíèì ðèìëÿíàì. Íà ãîðå Ñàïî ïðîâîäèëñÿ ðèòóàë æåðòâîïðèíîøåíèÿ áîãàì. Ïîñëå ñæèãàíèÿ æåðòâû, æèâîòíûé æèð, ñìåøèâàÿñü ñ çîëîé, ñìûâàëñÿ äîæä¸ì â ðåêó Òèáð. Ïîñëå ñòèðêè â ýòîé ðåêå áåëü¸ ñòàíîâèëîñü ÷èñòûì íàìíîãî áûñòðåå. Ïîäòâåðæäåíèå ýòîìó ôàêòó ìîæíî íàéòè â òðàêòàòå ðèìñêîãî ïèñàòåëÿ è ó÷¸íîãî Ïëèíèÿ Ñòàðøåãî “Åñòåñòâåííàÿ èñòîðèÿ”.
Åñòü åù¸ îäíà ëþáîïûòíàÿ âåðñèÿ, ñîãëàñíî êîòîðîé, ñîñòàâ äëÿ ìûòüÿ ïðèäóìàí åù¸ ãàëëüñêèìè ïëåìåíàìè. Èç çîëû áóêîâîãî äåðåâà è ñàëà îíè ãîòîâèëè ìàçü, êîòîðóþ èñïîëüçîâàëè äëÿ ìûòüÿ è îêðàøèâàíèÿ âîëîñ. Ïðè ñîåäèíåíèè ñ âîäîé, îíà ïðåâðàùàëàñü â ãóñòóþ ìûëüíóþ ïåíó. Ïîçäíåå ðèìëÿíå, ïîñëå çàâîåâàíèÿ ãàëëüñêèõ ïëåì¸í âî II â í. ý., ñòàëè èñïîëüçîâàòü ýòó ìàçü ïðè ìûòüå ðóê, ëèöà è òåëà. À, äîáàâèâ â íå¸ çîëó ìîðñêèõ ðàñòåíèé, ïîëó÷èëè íàñòîÿùåå êà÷åñòâåííîå ìûëî.
Ìûëî óæå äàâíî èçîáðåòåíî, íî ìíîãèå íàðîäû ïî-ïðåæíåìó äëÿ ìûòüÿ è ñòèðêè ïðîäîëæàþò èñïîëüçîâàòü ù¸ëîê, áîáîâóþ ìóêó, ïåìçó, ãëèíó. À ïî÷åìó?
Ïåðâàÿ ïðè÷èíà: ìûëî - äîñòàòî÷íî äîðîãîå óäîâîëüñòâèå, êîòîðîå íå ìîãëè ñåáå ïîçâîëèòü äàæå çàæèòî÷íûå ëþäè. À ñêèôñêèå æåíùèíû èç äðåâåñèíû êèïàðèñà è êåäðà äåëàëè ìîþùèé ïîðîøîê, êîòîðûé ñìåøèâàëè ñ âîäîé è ëàäàíîì. Ïîëó÷åííîé ìàññîé, èìåâøåé íåæíûé òîíêèé àðîìàò, íàòèðàëè âñ¸ òåëî. Ïîñëå ÷åãî ñïåöèàëüíûìè ñêðåáêàìè óäàëÿëè ðàñòâîð, è êîæà ñòàíîâèëàñü ÷èñòîé è ãëàäêîé.
Âòîðàÿ ïðè÷èíà: ïðåñëåäîâàíèÿ èíêâèçèöèè, ñâèðåïñòâîâàâøåé â ñðåäíèå âåêà. Ñ÷èòàëîñü êðàìîëüíûì îñîáîå âíèìàíèå ê ñîáñòâåííîé ãðåøíîé ïëîòè.
Íî âñ¸ æå ìîäà íà ÷èñòîòó ïåðåáðàëàñü â Åâðîïó âìåñòå ñî ñðåäíåâåêîâûìè ðûöàðÿìè, êîòîðûå ïðèâîçèëè ìûëî êàê òðîôåé èç êðåñòîâûõ ïîõîäîâ ïî àðàáñêèì ñòðàíàì. Èñêóññòâî ìûëîâàðåíèÿ îò àðàáîâ ïåðåäàëîñü â Èñïàíèþ. Çäåñü, íà ïîáåðåæüå Ñðåäèçåìíîãî ìîðÿ, ëþäè íàó÷èëèñü äåëàòü òâåðäîå è êðàñèâîå ìûëî, äîáàâëÿÿ â íåãî îëèâêîâîå ìàñëî è çîëó ìîðñêèõ ðàñòåíèé. Èçâåñòíûìè öåíòðàìè ìûëîâàðåíèÿ ñòàëè Àëèêàíòå, Êàðôàãåí, Ñåâèëüÿ, Âåíåöèÿ.
 XV âåêå â Ñàâîíå (Èòàëèÿ) âïåðâûå ñòàëè âûïóñêàòü ìûëî ïðîìûøëåííûì ïóò¸ì. Âìåñòî çîëû èñïîëüçîâàëè ïðèðîäíóþ êàëüöèíèðîâàííóþ ñîäó, ÷òî ïðèâåëî ê ñíèæåíèþ ñåáåñòîèìîñòè ìûëà.
Ëèøü â 1808 ãîäó ìûëî ïîëó÷èëî ñâîé ñîâðåìåííûé ñîñòàâ. Åãî âûâåë ôðàíöóçñêèé õèìèê Ìèøåëü Ýæåí Øåâð¸ëü ïî ïðîñüáå âëàäåëüöåâ òåêñòèëüíîé ôàáðèêè.
Îñîáî õî÷åòñÿ ðàññêàçàòü îá èñòîðèè ðàçâèòèÿ ìûëîâàðåíèÿ â Ðîññèè.
Ñ äðåâíèõ âðåì¸í íà Ðóñè ëþäè èìåëè ïðèâû÷êó ðåãóëÿðíî õîäèòü â áàíþ, êóäà áðàëè ñ ñîáîé ù¸ëîê. Ìûëî íàó÷èëèñü äåëàòü åù¸ â äîïåòðîâñêóþ ýïîõó èç ïîòàøà è æèâîòíûõ æèðîâ. Öåëûå äåðåâíè çàíèìàëèñü “ïîòàøíûì äåëîì”: ñðóáëåííûå äåðåâüÿ æãëè â êîòëàõ ïðÿìî â ëåñó. Èç çîëû äåëàëè ù¸ëîê, ïðè âûïàðèâàíèè êîòîðîãî ïîëó÷àëè ïîòàø. Ìûëî ñòàëè âàðèòü íå òîëüêî ðåìåñëåííèêè, íî è ïðîñòûå ëþäè â äîìàøíèõ óñëîâèÿõ. Ìàñòåðà - ìûëîâàðû ïîÿâèëèñü ëèøü â XV âåêå. Îñîáîé ïîïóëÿðíîñòüþ ïîëüçîâàëèñü âàëäàéñêèå è êîñòðîìñêèå ìàñòåðà.
Ïðîìûøëåííîå ïðîèçâîäñòâî ìûëà áûëî íàëàæåíî ïðè Ïåòðå I.
 XVIII âåêå çíàìåíèòûì íà âñþ ñòðàíó áûëî ìûëî, èçãîòîâëåííîå íà ôàáðèêå â ãîðîäå Øóÿ - îá ýòîì ãîâîðèò áðóñîê ìûëà, ðàñïîëîæåííûé íà ãåðáå ýòîãî ãîðîäà. Åãî ãîòîâèëè íà ìèíäàëüíîì è êîðîâüåì ìàñëå, ñ äóõàìè è áåç íèõ, áåëîå è öâåòíîå. Òàêîå ìûëî ñ÷èòàëîñü ëó÷øèì ïîñëå èòàëüÿíñêîãî.
À íà èçâåñòíîé ìîñêîâñêîé ïàðôþìåðíîé ôàáðèêå èçãîòàâëèâàëè ôèãóðíîå ìûëî.
 íàñòîÿùåå âðåìÿ ïðîöåññ èçãîòîâëåíèÿ ìûëà íå ïðåòåðïåë çíà÷èòåëüíûõ èçìåíåíèé. Íî ïðè åãî ïðîèçâîäñòâå ñòàëè èñïîëüçîâàòü èñêóññòâåííî ñîçäàííûå êîìïîíåíòû. Ðàäóåò ëèøü òî, ÷òî â ìîäó ñíîâà âõîäèò ïðèãîòîâëåíèå ìûëà íà äîìó.
